هنگام خوردنِ صبحانه، خواستم از هدر رفت وقت جلوگیری کنم و استفاده‌ی بهینه‌ای از زمان داشته باشم. از موبایلم، موسیقی گوش می‌دادم که صوتی توجهم را جلب کرد، در مورد قانونی به نام «ایکیگای».

سروقت دوست فرزانه، عالِم دهر، جناب گوگل رفتم. بعد از مدتی جستجو با فروتنی پرسیدم: ایکیگای یعنی چه؟ ایشان نگاه عاقل اندر سفیه‌ی به من انداخته و سپس توضیحات مبسوطی ارائه دادند که از حوصله‌ی بنده خارج بود. مثلا ویکی پدیا گفت:

«ایکیگای، مفهومی در زبان ژاپنی است به معنای «دلیلی برای زندگی» و معتقد است هر فرد یک ایکیگای دارد و برای یافتن آن باید در خود جستجویی عمیق و طولانی کند و این راز مهمی در زندگی سالم و طولانی‌تر است.

در یکی از سخنرانی‌های تد، ایکیگای را به عنوان یکی از دلایلی مطرح کرده که باعث می‌شود انسان‌ها در برخی مناطق جهان، عمر طولانی‌تری داشته باشند.

 یکی از اصول این قانون، راز 80درصد است که براساس آن، ضرب المثلی رایج در ژاپن می‌گوید: «فقط تا میزانی غذا بخورید که ۸۰ درصد سیر شوید.»

وعده‌های کوچکتر و کُندتر غذا خوردن نیز از رازهای طول عمر طولانی ژاپنی‌ها است. آنها غذا را در بشقاب‌های کوچک سرو می‌کنند و روی زمین می‌نشینند و با هم غذا می‌خورند. استفاده از چوب که روند غذا خوردن را بسیار کُندتر و به هضم غذا نیز کمک می‌کند. آنها معتقدند فقط اینکه چه غذایی می‌خورید مهم نیست نحوه غذا خوردن نیز برای زندگی سالمتر مهم است…»

بعد چشمم به سایت کتابراه افتاد. متوجه شدم کتابی در این رابطه وجود دارد. در مورد کتاب اطلاعاتی کسب کرده و فایل الکترونیکی آن را دانلود نمودم.

که دو نفر اروپایی به نام‌های هکتور گارسیا و فرانچسک میرالس، در سفری به توکیو با تحقیقات زمینه‌ای که انجام داده‌اند، دنبال کشف راز طول عمر مردم ژاپن بودند. پژوهشگرها بعد از انجام تحقیقات لازم، کتابی را تحت عنوان «ایکیگای: اسرار ژاپنی‌ها برای یک زندگی طولانی و شاد» به رشته‌ی تحریر در‌آورده‌اند. آن‌ها در این اثر، مخاطب را ترغیب و تشویق می‌کنند که برای داشتن طول عمر و زندگی مطلوب از این قانون پیروی کنند. کتابی که با استقبال عمومی مواجه شده و یکی از  پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین‌ها در حوزه‌ی خودیاری در لس‌آنجلس هست. علی هداوند کار ترجمه‌ی آن را بر عهده گرفته است. کتابی کم حجم شامل 69 صفحه. در این کتاب آمده: «یکی از رایج‌ترین جمله‌هایی که ژاپنی‌ها پیش و پس از غذا خوردن به زبان می‌آورند این است: «بیش از 80 درصد شکمت را پر نکن.»

ژاپنی‌ها وقتی می‌فهمند 80 در‌صد شکمشان پر شده است، از خوردن دست می‌کشند و اجازه نمی‌دهند پرخوری، بدن‌شان را فرسوده سازد و زمان زیادی را صرف هضم غذای بیش از اندازه نمی‌کنند؛ چون معتقدند که پرخوری به اکسیده شدن سلول‌هایشان سرعت می‌بخشد.

چون نمی‌توانند تشخیص دهند که چه ظرفیتی از شکم پُر شده است، باید وقتی که به مرز سیری نزدیک می‌شوند، از خوردن دست بکشند. این قانون یکی از رموز عمرِ طولانی حدود 90 سالِ مردم ژاپن، بخصوص در شهر اوکیناوا است که مُسرّانه دنباله‌روی می‌کنند.

با خود فکر می‌کنم ما هم در دین مبین اسلام برای همه‌ی امور زندگی از جمله خوردن و آشامیدن، آداب و رسوم، آیات و روایات، احکام و دستوراتی داریم. انگار ژاپنی‌ها کار شاقه‌ای انجام داده باشند. فقط تفاوت مسلمانان با ژاپنی‌ها در این است که آن‌ها به قوانین‌شان بیشتر پای بندند.

در احادیث پیامبر اسلام و ائمه معصومین صلوات الله علیهما، از پرخوری به عنوان عملی نکوهیده نام برده شده است. زیرا پُرخوری از سلامت می‌کاهد. بدن را بدبو می‌کند. زمینه را برای بیماری‌های جسمی و روحی فراهم می‌سازد. پرخور خواب‌های آشفته می‌بیند و دلایل دیگر.

لذا توصيه شده است که؛ پیش از گرسنه شدن، چیزی میل نشود و قبل از سیر شدنِ کامل، از خوردن، دست برداشته شود.

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله می‌فرماید: «كُلْ و أنتَ تَشتَهي و أمسِك و أنتَ تَشتَهي؛ غذا را با اشتها بخور و در حالی که هنوز اشتها داری، دست از غذا بکش.» (بحارالانوار، ج62، ص290).

مرغ همسایه، غاز نیست.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به گوگل سر بزنید.

مرورنویسی  آذر 1402

نام کتاب: بامداد خُمار

نویسنده: فتانه حاج سید جوادی

زبان: فارسی

انتشارات: البرز

سال چاپ: 1374

نوبت چاپ: هفتاد و سه؛ 1402

تعداد صفحات: 388

قطع: رقعی

جلد: شومیز

موضوع: رمان عاشقانه

درباره‌ی نویسنده:

 فتانه سید جوادی در سال 1323 در کازرون استان فارس متولد شد. در شمیرانات تهران زندگی کرد و بعد از ازدواج به اصفهان کوچید.

داستان بامداد خمار اولین رمان این نویسنده هست. بعد از آن هم داستان “در خلوت خواب” را به رشته‌ی تحریر درآورده است.

درباره‌ی کتاب:

شنیده‌ها حاکی از استقبال شایان توجه مخاطبان به این کتاب و تجدید چاپ‌های متعدد است. به‌طوری که در ۱۰ سالِ نخست ۳۰۰ هزار نسخه فروش داشته و برخی از نوبت‌های چاپ آن با شمارگان ۱۰ تا ۱۸ هزار نسخه در خور توجه است. هنوز نیز جزو کتاب‌های پرفروش به حساب می‌آید. دارای ادبیاتی عامه‌پسند، آسان‌خوان، بدون توصیف و توضیحات اضافه بوده که به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی و آلمانی نیز ترجمه شده است. به گفته‌ی نویسنده، درخواست‌هایی برای تبدیل رمان به سریال، از داخل و خارج از کشور نیز صورت گرفته است.

درباره‌ی داستان

داستان جوانانی است که از فرط ناآگاهی و احساس نیاز عاطفی به جنس مخالف، به دام عشق کاذب می‌افتند. عشقی  که چشم را نابینا و گوش را ناشنوا می‌کند و درِ قلب را به روی توصیه‌ها می‌بندد. بر عیب‌ها، نقص‌ها و زشتى‌های طرف مقابل پرده‌ی اغماض می‌کشد.

روایتگر داستانی در اواخر دوره‌ی قاجار و حکومت پهلوی و کشف حجاب در تهران است. محبوبه، شخصیت اصلی داستان، با شور و هیجان عاشقانه، به رحیم وابسته‌ شده بود. همه‌چیز را خوب و رو‌به‌راه می‌دید؛ حتی وقتی اوضاع نامساعد شد. همسرش بی‌کار و بی‌پول و به گونه‌ای سربار بود و مادرش هم باری بر بارها افزود. هنگامی که خیانت شوهرش را دید با این که به شدت تحقیر شده و خشمگین بود، باز تحمل می‌کرد. به خاطر عشقش و به خاطر کودکش.

او هیچ عیب و نقصی در طرف مقابلش نمی‌دید و حتی کم و کاستی‌ها را هم توجیه می‌کرد. و می‌گفت: «درست می‌شود. به مرور زمان تغییر می‌کند. شغل آبرومندی دست‌و‌پا می‌کند.» آن‌قدر او را دوست داشت که نه تنها نتوانست روی رحیم تاثیر بگذارد؛ بلکه خودش تحت تاثیر او و مادرش قرار گرفت و از رفتار و گفتارشان پیروی می‌کرد. هر چند بی‌سر‌و‌صدا این تغییرات در او بوجود می‌آمد و خودش هم متوجه نبود و یا اهمیت نمی‌داد.

محبوبه حاضر شد به خاطر عشقش قید همه چیز را بزند. دوری از خانواده، تحمل فقر، کوچ به محله‌های پایین شهر و خدشه‌دار شدن آبروی خانواده را به جان خرید. هر‌قدر اطرافیان نصیحت می کردند، ترتیب اثر نمی‌داد و شد آن چه نباید می‌شد. وقتی که هیجانات اولیه فروکش کرد، چشم و گوشش باز شد. کم‌کم متوجه اخلاق و رفتار نامناسب همسرش شد. کارها و رفتارهایی که برایش غیر قابل تحمل بودند و او کورکورانه ندید گرفته بود. حالا بعد از هفت سال به خود آمده بود. این در حالی است که از نظر عرفی، عقلی و دینی توصیه به هم کفوی (تناسب) از لحاظ اقتصادی، سیاسی، مذهبی، اجتماعی، فرهنگی، تحصیلات و … شده است. همسانی باعث آرامش و سازگاری در زندگی و درک بیشتر طرفین از هم می‌شود.

البته این موضوع در مورد همه کس صدق نمی‌کند و قابل تعمیم نیست و چه بسا افرادی با همسرانی غیر همسان ازدواج کرده و خوشبخت شده‌اند. نمونه های زیادی در تاریخ وجود دارد. ولی موارد زیادی را هم در بر می‌گیرد.

نظرات:

این رمان با بحث‌های داغ و نقدهای بسیاری روبه‌رو شده است. از معروف‌ترین موافقان این داستان می‌توان به نجف دریابندری اشاره کرد. معروفترین منتقد نیز هوشنگ گلشیری هست که در برابر نظر مثبت دریابندری، واکنش تندی نشان داده و گفته که رمان بی‌مایه است.

میان محمد محمدعلی و گلشیری مسابقه‌ای برای نوشتن رمانی پرفروش و شکستن رکورد بامداد خمار اتفاق می‌افتد. محمد محمدعلی «قصه تهمینه» و هوشنگ گلشیری «آینه‌های دردار» را نوشتند که هیچ‌کدام پرفروش نبودند. در پی این نقد، بهاءالدین خرمشاهی، گلشیری را به حسادت محکوم کرد.

رمان، هنوز هم موافقان و مخالفانی دارد. گروهی آن را حاوی داستانی می‌دانند که می‌تواند درس عبرتی باشد برای جوانان بی‌تجربه‌ی عاشق‌پیشه. گروه دیگری آن را دفاعیه از اصالت و شرافت طبقات مرفه جامعه و تحقیر کم‌بضاعتان شمرده‌اند.

ناهید پژواک، با اقتباس از کتاب «بامداد خمار»، رمانی به نام «شب سراب» را از زبان شخصیت منفی داستان، یعنی رحیم می‌نویسد تا قضاوت یک‌سویه فتانه حاج سید جوادی را به چالش بکشد. چون معتقد بوده حرفهایی از رحیم ناگفته مانده و محبوبه تنها به قاضی رفته است. تالیف این اثر، با اعتراض خانم سید حسینی مواجه و به سرقت ادبی متهم شد.

داستان من و کتاب:

قطعه‌ای از رمان را در یکی از کانال‌های تلگرامی دیدم. به نظرم رسید رمان جالبی باشد. کتاب الکترونیکی آن را تهیه و شروع به مطالعه نمودم. به‌قدری داستان برایم جذاب بود که نمی‌توانستم از آن دل بکَنم. به هر حال ظرف سه روز به پایان و نتیجه رسید. داستانی که گاهی اشکم را جاری می‌کرد. فارغ از جایگاه اجتماعی شخصیت‌ها، داستانی بود که هر روزه در اطرافمان تکرار می‌شود و آشناست.

قطعه‌هایی از کتاب:

*سودابه گفت: آن دوران گذشت. خوب است که بابا ادعای روشنفکری هم دارد.

مادر با لحنی دردمند گفت: نخیر سودابه خانم! آن دوران نمی‌گذرد. تا وقتی که دخترها و پسرها عاشق آدم‌های نامناسب و نامتجانس می‌شوند، این مسئله همیشه بین پدر و مادرها و دختر و پسرها بوده، هست و خواهد بود. تا وقتی که پدرها و مادرها چاه را بر سر راه فرزندانشان می‌بینند ولی نمی‌توانند چشم آن‌ها را باز کنند و مثل گندم برشته بالا و پایین می‌پرند…

*ولی نه مامان. من یکی زیر بار حرف زور نمی‌روم. آخر چرا نمی‌فهمید این زندگی من است. می‌خواهم به میل خودم آن را بسازم. عهد شاه وزوزک که نیست.

*چرا زنت را زجرکش می‌کنی؟ من خودم طعمش را چشیده‌ام. می‌دانم اگر آدم مردی را دوست داشته باشد و آن مرد با زن دیگری سرگرم شود یعنی چه! چه حالی به انسان دست می‌دهد! چه مزه‌ای دارد. این را خوب می‌دانم.

*تو فکر می‌کردی زندگی زناشویی یعنی عشق کورکورانه. یعنی سعادت ابدی. بعد هم دیدی رحیم آن بُتی نبود که تو در خیالت ساخته بودی. از همه چیز بی‌زار شدی. هان؟ ولی این طور نیست. سعادت، از عشق کور، مثلِ جن، از بسم‌الله فرار می‌کند.

شروع داستان:

«مگر از روی نعش من رد بشوی!

این طور حرف نزنید مامان. خیلی سبک است. از شما بعید است. شما که می‌دانید من تصمیم خودم را گرفته‌ام و زن او می‌شوم.»

پایان داستان:

«عمه جان می‌رفت و سودابه با حیرت و تحسین از پشت، آن هیکل مچاله شده را تماشا می‌کرد. به زحمت می‌توانست او را جوان، رعنا، با لباس‌های فاخر و موهای پرپشت پریشان، با دلی شیدا و رفتاری مالیخولیایی در نظ رمجسم کند. با این همه حالا به شباهت با او افتخار می‌کرد. احساس می‌کرد این زن پیر و شکسته‌دل از غم ایام را ستایش می‌کند و عمیقا دوست دارد.»

پیشنهاد مطالعه به:

جوانان در آستانه‌ی ازدواج و همه دوستداران کتاب و کتابخوانی و رمان دوستان