در این نیم قرنی که عمر کرده‌ام، آموخته‌ام که: اگر برای انجام کار، صبر کنی تا اوضاع و شرایط مساعد از راه برسد، هرگز هیچ‌کاری انجام نمی‌‌دهی و آن اوضاع مطلوب از راه نمی‌رسد؛ بلکه بهترین زمان برای دست به کار شدن همین حالاست.

پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله فرموده‌اند: “ترک الفُرَصِ، غُصَص؛ از دست دادن فرصتها، اندوه به بار می‌آورد.”
(بحار‌الانوار: ۷۷/۱۶۵/۲.)
و امام علی فرموده‌اند: شتافتن [در كارى] پيش از آن كه فرصت دست دهد و درنگ و كندى پس از دست دادن فرصت، نشانه نادانى است. (نهج‌البلاغه، حکمت ۳۶۵.)

و از امام صادق عليه السلام روایت شده که: “به هر كس فرصتى دست دهد و او به انتظار دست دادنِ فرصتِ كامل، آن را تأخير اندازد، روزگار همان فرصت را نيز از او بربايد؛ زيرا كارِ ايّام، ربودن است و شيوه زمان، از دست رفتن.” (بحارالانوار، ۷۸/۲۶۸/۱۸۱.)

«کار امروز را به فردا میفکن.»

هنگام خوردنِ صبحانه، خواستم از هدر رفت وقت جلوگیری کنم و استفاده‌ی بهینه‌ای از زمان داشته باشم. از موبایلم، موسیقی گوش می‌دادم که صوتی توجهم را جلب کرد، در مورد قانونی به نام «ایکیگای».

سروقت دوست فرزانه، عالِم دهر، جناب گوگل رفتم. بعد از مدتی جستجو با فروتنی پرسیدم: ایکیگای یعنی چه؟ ایشان نگاه عاقل اندر سفیه‌ی به من انداخته و سپس توضیحات مبسوطی ارائه دادند که از حوصله‌ی بنده خارج بود. مثلا ویکی پدیا گفت:

«ایکیگای، مفهومی در زبان ژاپنی است به معنای «دلیلی برای زندگی» و معتقد است هر فرد یک ایکیگای دارد و برای یافتن آن باید در خود جستجویی عمیق و طولانی کند و این راز مهمی در زندگی سالم و طولانی‌تر است.

در یکی از سخنرانی‌های تد، ایکیگای را به عنوان یکی از دلایلی مطرح کرده که باعث می‌شود انسان‌ها در برخی مناطق جهان، عمر طولانی‌تری داشته باشند.

 یکی از اصول این قانون، راز 80درصد است که براساس آن، ضرب المثلی رایج در ژاپن می‌گوید: «فقط تا میزانی غذا بخورید که ۸۰ درصد سیر شوید.»

وعده‌های کوچکتر و کُندتر غذا خوردن نیز از رازهای طول عمر طولانی ژاپنی‌ها است. آنها غذا را در بشقاب‌های کوچک سرو می‌کنند و روی زمین می‌نشینند و با هم غذا می‌خورند. استفاده از چوب که روند غذا خوردن را بسیار کُندتر و به هضم غذا نیز کمک می‌کند. آنها معتقدند فقط اینکه چه غذایی می‌خورید مهم نیست نحوه غذا خوردن نیز برای زندگی سالمتر مهم است…»

بعد چشمم به سایت کتابراه افتاد. متوجه شدم کتابی در این رابطه وجود دارد. در مورد کتاب اطلاعاتی کسب کرده و فایل الکترونیکی آن را دانلود نمودم.

که دو نفر اروپایی به نام‌های هکتور گارسیا و فرانچسک میرالس، در سفری به توکیو با تحقیقات زمینه‌ای که انجام داده‌اند، دنبال کشف راز طول عمر مردم ژاپن بودند. پژوهشگرها بعد از انجام تحقیقات لازم، کتابی را تحت عنوان «ایکیگای: اسرار ژاپنی‌ها برای یک زندگی طولانی و شاد» به رشته‌ی تحریر در‌آورده‌اند. آن‌ها در این اثر، مخاطب را ترغیب و تشویق می‌کنند که برای داشتن طول عمر و زندگی مطلوب از این قانون پیروی کنند. کتابی که با استقبال عمومی مواجه شده و یکی از  پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین‌ها در حوزه‌ی خودیاری در لس‌آنجلس هست. علی هداوند کار ترجمه‌ی آن را بر عهده گرفته است. کتابی کم حجم شامل 69 صفحه. در این کتاب آمده: «یکی از رایج‌ترین جمله‌هایی که ژاپنی‌ها پیش و پس از غذا خوردن به زبان می‌آورند این است: «بیش از 80 درصد شکمت را پر نکن.»

ژاپنی‌ها وقتی می‌فهمند 80 در‌صد شکمشان پر شده است، از خوردن دست می‌کشند و اجازه نمی‌دهند پرخوری، بدن‌شان را فرسوده سازد و زمان زیادی را صرف هضم غذای بیش از اندازه نمی‌کنند؛ چون معتقدند که پرخوری به اکسیده شدن سلول‌هایشان سرعت می‌بخشد.

چون نمی‌توانند تشخیص دهند که چه ظرفیتی از شکم پُر شده است، باید وقتی که به مرز سیری نزدیک می‌شوند، از خوردن دست بکشند. این قانون یکی از رموز عمرِ طولانی حدود 90 سالِ مردم ژاپن، بخصوص در شهر اوکیناوا است که مُسرّانه دنباله‌روی می‌کنند.

با خود فکر می‌کنم ما هم در دین مبین اسلام برای همه‌ی امور زندگی از جمله خوردن و آشامیدن، آداب و رسوم، آیات و روایات، احکام و دستوراتی داریم. انگار ژاپنی‌ها کار شاقه‌ای انجام داده باشند. فقط تفاوت مسلمانان با ژاپنی‌ها در این است که آن‌ها به قوانین‌شان بیشتر پای بندند.

در احادیث پیامبر اسلام و ائمه معصومین صلوات الله علیهما، از پرخوری به عنوان عملی نکوهیده نام برده شده است. زیرا پُرخوری از سلامت می‌کاهد. بدن را بدبو می‌کند. زمینه را برای بیماری‌های جسمی و روحی فراهم می‌سازد. پرخور خواب‌های آشفته می‌بیند و دلایل دیگر.

لذا توصيه شده است که؛ پیش از گرسنه شدن، چیزی میل نشود و قبل از سیر شدنِ کامل، از خوردن، دست برداشته شود.

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله می‌فرماید: «كُلْ و أنتَ تَشتَهي و أمسِك و أنتَ تَشتَهي؛ غذا را با اشتها بخور و در حالی که هنوز اشتها داری، دست از غذا بکش.» (بحارالانوار، ج62، ص290).

مرغ همسایه، غاز نیست.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به گوگل سر بزنید.

«نیاز به یک واسطه دارم.»
انگار با من قهر است. جوابم را نمی‌دهد. نیاز به یک واسطه دارم.
کسی که بین من و او میانجی‌گری کند.
کسی که خودش وجهه‌ی خوبی نزد او داشته و مورد اعتماد و قبولش باشد.
برود پیشش و پادرمیانی کند و بگوید که: «من را ببخشد. بگوید درست است که خیلی اشتباه دارد، بی‌حرمتی‌ها کرده، حرف شنوی نداشته است ولی؛ هربار پشیمان شده.خواسته جبران کند. توبه کرده که دیگر تکرار نشود؛ ولی نتوانسته.
جَلدِ شیطان شده. شیطان توی جِلدش رفته. وسوسه‌اش کرده. هزار تا کار ناجور کرده که غیر از تو هیچ‌کس خبر ندارد. تو هم که تا به حال بزرگواری کردی و آبرویش را نبردی. جلوی این و آن جار نزدی. حفظ آبرو کردی. اصلا همین پرده‌پوشی تو مغرورش کرده. گستاخش کرده. دلش به تو گرم بوده. آخه او غیر از تو کسی را ندارد. همه پشتش را خالی کرده‌اند. اگر تو هم نباشی، اگر نگاهت را از نگاهش برداری، اگر به او بی‌اعتنایی کنی، اگر به درخواست‌هایش رسیدگی نکنی که بدبخت می‌شود. بی‌چاره می‌شود. تنهاست، تنهاتر می‌شود. بی‌کس است بی‌کس‌تر می‌شود.
بیا و به خاطر من از خطاهایش بگذر. ببخشش. غلط کرده. قول می‌دهد که دیگر تکرار نشود. من ضامنش می‌شوم. درست است که او خیلی نااهل و ناخلف هست ولی؛ از او درگذر. عفو و بخشش برای تو آسان هست.
ببین چی‌ می‌خواهد. چه خواسته‌ای دارد که این‌قدر برایش مهم است؟ مدت‌هاست پشتِ دِر خانه‌ی تو بست نشسته است. هیچ‌جا نمی‌رود. هی در می‌زند. هی در می‌زند. مثل باران بهار، به پهنای صورت اشک می‌ریزد. التماس می‌کند. دستش را مثل گداها دراز کرده است. بلندبلند می‌گوید: «این در را روی من بیچاره باز کن. من پای رفتن ندارم. حیران و سرگشته هستم. به من رحم کن.»
نمی‌دانم چرا خسته نمی‌شود؟ هر چه می‌گویند: «این‌قدر در نزن. می‌گوید: «تا جوابم را ندهد. تا نگاهم نکند. تا من را نپذیرد. تا من را نبخشد، هیچ جا نمی‌روم. کجا بروم؟ من جایی ندارم. توی کارم گره افتاده است. گرهی کور که فقط با دستان او باز می‌شود. باید لطفی کند و گره‌گشا بفرستد. از توان من خارج است.»
با خودش زمزمه می‌کند:
«این‌قدر در می‌زنم این خانه را
تا ببینم روی صاحب‌خانه را»
من شنیده‌ام که تو دست بخیری، کس بی‌کسانی. بی‌پناهان را پناه می‌دهی. فریاد‌رس فریادخواهانی.
تو که بزرگی. درِ خانه‌ات روی ‌همه‌ی نیازمندان و فقرا باز هست. این بنده‌ی خدا را هم دست خالی برنگردان. می‌گوید: «که تو به او گفته‌ای؛ هروقت محتاج شد و چیزی لازم داشت، دستش را می‌گیری و رویش را زمین نمی‌اندازی؛ حالا من محتاجم. چرا دستم را پس می‌زند؟ باید درمانده‌تر از این باشم؟»
او چشم امید به دست تو دارد. به چشم اشک‌بارش رحم کن. این‌طور که از رنگ زردش معلوم است، دل پر دردی دارد. حتما خیلی صبوری کرده است.
کَرَم کن و از فضلت. از کرمت. از بزرگواریت. مقداری هم به او بده. تو که این همه دارایی و مال و منال داری که هیچ‌وقت تمام نمی‌شود. سرِ گنج نشسته‌ای. اگر کمی هم به او بدهی، چیزی از خزینه‌ی تو کم نمی‌‌شود؛ ولی کار او سامان می‌گیرد. درخواست او مثل برداشتن سرِ سوزنی آب است از دریا. به جایی برنمی‌خورد.
اجابتش کن. به او جواب بده. دعاهایش را مستجاب کن. بالاخره تو معبودی، تو خدایی، تو ربی، تو آفریدگاری، تو خالقی، تو، تو هستی
و او ضعیف است، ذلیل است. فقیر است. مسکین است. مستکین است. نیازمند و ندار است. از همه مهم‌تر، بنده‌ی تو هست.
او اوست. و تو تو. به دادش برس. به خاطر من. او من را واسطه کرده است. رویم را پس نزن. من را شرمنده‌ی او نکن. وگرنه دینش را، ایمانش را، اعتقادش را بر باد می‌دهد. او ضعیف‌النفس است. دستش را بگیر. تو می‌توانی؛ چون قادری. نیاز‌هایش را می‌دانی؛ چون عالِمی. بر طبق مصلحت کار می‌کنی؛ چون حکیمی.
پس ‌کمکش کن. راضی نشو که سیل اشکش را پای یه عده تهی‌دست و فقیر فرو ریزد. نخواه که دست نیاز جلو افراد خسیس دراز کند.
بیم آن می‌رود که اگر طردش کنی، برود در خانه‌ی ناکسان. برود در خانه‌ی نااهلان. بدبخت می‌شود. اونوقت دیگر نمی‌شود کمکش کرد. نجاتش سخت می‌شود…»
کسی هست که بین من و خدا میانجی‌گری کند؟ من به چنین واسطه‌ای نیاز دارم.

قدیما تو کتاب‌های درسی شعری از ایرج میرزا بود به نام مادر. همه دوستش داشتند و سر زبان بود. نمی‌دونم هنوز هم هست یا نه؟
«گویند مرا چو زاد مادر

…. به دهان گرفتن آموخت

شبها بر گاهواره من

بیدار نشست و خفتن آموخت

دستم بگرفت و پا بپا برد

تا شیوه راه رفتن آموخت                                                                 

یک حرف و دو حرف بر زبانم

الفاظ نهاد و گفتن آموخت

لبخند نهاد بر لب من

بر غنچه گل شکفتن آموخت

پس هستی من، ز هستی اوست

تا هستم و هست، دارمش دوست»

همه از فداکاری های مادر خبر داریم. این‌جا بحث بر سر «یک حرف و دو حرف بر زبانم، الفاظ نهاد و گفتن آموخت» است. مادرها با ذوق و شوق زیادی نوزاد را در آغوش می‌گیرند. با الفاظ «اُغون بُغون» و دست کشیدن بر لب‌های کوچک و ظریف نوزاد، او را وادار به تلفظ و تقلید از مادر می‌کنند. وقتی نوزاد اولین صدا را ادا می‌کند، مادر آنچنان شاد و قند در دلش آب می‌شود که انگار دنیا را به او داده‌اند. به این کارش ادامه می‌دهد: «بابا بابا بابا، ماما ماما مامان» تا به مرورِ زمان و طی دو تا سه سال، بستگی به بچه دارد، کودک حرف زدن می‌آموزد. با تلفظ کلمه‌های کوچک شروع می‌کند تا به جمله می‌رسد و به اصطلاح بلبل زبونی می‌کند و با حرف زدنش دل پدر و مادر و اطرافیان را می‌بَرد.

حالا این طفل که از مادر سخن گفتن آموخته، گاهی به جایی می‌رسد که با همین زبانش بر علیه مادر حرف می‌زند و دل مادر را می‌رنجاند. دستمزد آموزگاری مادر را این گونه می‌دهد. طوری که مادر آرزو می‌کند کاش بچه گُنگ بود.

از حضرت علی علیه‌السلام روایتی هست که فرموده‌اند: «لاَتَجْعَلَنَّ ذَرَبَ لِسَانِكَ عَلَى مَنْ أَنْطَقَكَ، وَبَلاَغَةَ قَوْلِكَ عَلَى مَنْ سَدَّدَكَ؛ با آن کسی که به تو سخن گفتن آموخت، با تندی و درشتی سخن نگو، و با خوب صحبت کردن، به کسی که به تو درست حرف زدن آموخته، پُز نده.»

حکمت 411 نهج البلاغه

این توصیه‌ی زیبا، اخلاقی و کاربردی امام متقین علی علیه السلام را اگر آویزه‌ی گوشمان کنیم می‌بینم که غیر از مادر، جاهای دیگر هم استفاده می‌شود. در مورد پدر، معلم، استاد و همه‌ی کسانی که به گردنِ ما حق دارند و به ما چیزی آموخته‌اند. استادی که فنی را به ما یاد داده، اگر از همان فن بر علیه او استفاده کنیم، کمال ناجوانمردی هست. انسان باید حق‌شناس باشد.

امروز کتاب «چراغ ها را من خاموش می کنم» خانم زویا پیرزاد را دانلود کردم. فایل صوتی و متنی. به خاطر بدخوابی دیشب، خواب‌آلود بودم. هوا سرد است. بدنم مورمور می‌شود. رفتم اتاق مطالعه. روی تختِ کنارِ اتاق دراز کشیدم. خزیدم زیر پتو. به فایل‌های صوتی گوش سپردم. داشت چشمانم گرم می‌شد که جمله‌ای از کتاب که قبلا هم شنیده بودم، نظرم را جلب کرد. “یاد پدرم افتادم که می‌گفت: «نه با کسی بحث کن، نه از کسی انتقاد کن. هر کی هر چی گفت، بگو حق با شماست و خودت را خلاص کن. آدم‌ها عقیده‌ات را که می‌پرسند، نظرت را نمی‌خواهند. می‌خواهند با عقیده‌ی خودشان موافقت کنی. بحث کردن با آدم‌ها بی‌فایده‌ست.» فکر کردم چرا این حرف را زده؟ آیا این سخن همه جا کاربرد دارد؟ می‌توان به دیگران هم توصیه کرد؟ یا وقتی جمله، قطعه‌ای از کتاب یا سخنان بزرگان را می‌شنویم، باید ببینیم قبل و بعد و موضوع سخن چه بوده؟

این که تکه‌ای از کلام، بخشی از یک جمله، یا نقل قولی از دیگران را در یک گفتار، نوشتار یا کلیپ و … انتخاب می‌کنیم، اول و آخر پاراگراف را درز می‌گیریم و تنها جمله‌ی مد نظر را برمی‌داریم. منتشر یا عمل می‌کنیم و طوری آن را منعکس می‌کنیم که برداشتی متفاوت از هدف گوینده ایجاد می‌شود؛ ممکن است معنا و مقصود سخن بر مخاطب مشتبه شود و احیانا شنونده را به اشتباه بیندازد و گمراه ‌کند. این کار نوعی تقطیع کلام گوینده است و بهتر است در این رابطه بیشتر دقت کنیم.

به هر حال سراغ متن کتاب رفتم. جمله را پیدا کردم. از پاراگراف قبل خواندم. به جمله رسیدم. ادامه دادم تا متوجه شوم بر چه اساسی این جمله را در داستان آورده است. این جمله با ذهنیات من هم‌خوانی داشت. چه حس خوبی دریافت کردم.